Nasza kulinarna inspiracja. Na wigilijny stół, albo niedzielny obiad
Nasze propozycje przepisów na zupy zaczerpnięte z Listy Produktów Tradycyjnych to: kartoflanka po kujawsku, żur kujawski, kujawska bania z zacirkami (zacierkami)-doskonała zupa jesienna, której głównym składnikiem jest bania (czyli dynia), szczawiówka to zupa sezonowa, ale warto mieć na nią dobry, sprawdzony przepis, zacierka kraszona, a także mniej znane potrawy, jak: poliwka czyli niezbyt gęsta, zawiesista zupa o charakterystycznym kwaskowatym zapachu i smaku, zupa kwas, przygotowywana z dodatkiem soku z kiszonej kapusty, czy przygotowywane tradycyjnie na wigilijny stół: zupa z suszonych śliwek i rosopita-zupa śledziowa.
Kartoflanka po kujawsku. Składniki: • 50-60 dag ziemniaków • 3 marchewki • 1 pietruszka • 1 cebula • ziele angielskie • listek laurowy • sól • 1,5 l wody • 1/4 l gęstej kwaśnej śmietany Wykonanie: Obrać warzywa, umyć. Marchewkę pokroić w drobną kostkę a ziemianki w grubą kostkę. Cebulę podpiec na blacie kuchni węglowej lub nad płomieniem gazowym. Do garnka wlać wodę, zagotować. Wrzucić warzywa, dodać przyprawy, gotować. Pod koniec gotowania dodać sól. Zahartować śmietanę poprzez dodanie do niej odrobiny gotującej się zupy i dokładne wymieszanie. Zahartowaną śmietanę dodać do zupy i wymieszać. Na koniec zagotować. Danuta Jaskólska, gmina Bądkowo (powiat aleksandrowski).
Kujawska bania z zacirkami. Składniki: • jajko – kury własnego chowu • mąka pszenna – zakupiona w lokalnym młynie w Dobrem • woda • sól • dynia – własna uprawa • mleko – krowie, pochodzi z gospodarstwa w Bronisławiu (wymiana sąsiedzka) • śmietana – z mleka krowiego lub zakupiona Wykonanie: Z 1,5 szklanki pszennej mąki, jednego jajka oraz ½ szklanki wody zarobić zacierki. Wszystkie składniki połączyć, aby powstało średniej twardości ciasto. Z zarobionego ciasta odrywać drobne kluseczki – zacierki, wrzucić na osoloną gotującą się wodę, Ugotować zacierki, odcedzić. Dynię obrać ze skóry, wydrążyć nasiona, pociąć w kostkę, ugotować w małej ilości wody do miękkości. Po ugotowaniu przetrzeć przez sito. Do przetartej dyni wrzucić ugotowane zacierki, doprawić do smaku solą i cukrem. Lekko zagotować. Jeżeli zupa jest za gęsta rozcieńczyć mlekiem, pogotować. Na końcu dodać 1-2 łyżki słodkiej śmietany. Lucyna Zacharek, Koło Gospodyń Wiejskich Bronisław, gmina Dobre (powiat radziejowski)
Poliwka. Składniki: • serwatka lub maślanka z mleka krowiego. Mleko pochodzi od krów własnych lub krów z sąsiadujących gospodarstw znajdujących się na terenie wsi Bronisław • śmietana z mleka krowiego, mleko – jw. • mąka pszenna z lokalnego młyna w Krzywosądzy • ryż biały – zakupiony w sklepie • woda • sól – zakupiona w sklepie Wykonanie: Do saganka wlać odrobinę wody (ok. 1 szklanki), zagotować. Na gotującą wodę wrzucić 1 łyżkę ryżu. Po rozgotowaniu (rozklejeniu) ryżu dodać ¾ litra serwatki lub maślanki. Zagotować. Przygotować zaklepkę – ok. 1-2 łyżki mąki pszennej rozprowadzić w ¾ szklanki mleka. Zagotowaną serwatkę z ryżem doprawić zaklepką. Osolić do smaku, zagotować. Po zagotowaniu odstawić z pieca. Dodać śmietany w zależności od upodobania, można do całości zupy w saganku lub bezpośrednio na każdy talerz kilka łyżek. Do talerzy rozkruszyć biały ser zalać gorącą poliwką. Lucyna Zacharek, Koło Gospodyń Wiejskich w Bronisławiu, gmina Dobre, (powiat radziejowski).
Rosopita-zupa śledziowa. Składniki: • śledzie, tzw. ,,mleczaki” • cebula (z własnego ogródka warzywnego) • pieprz • liść laurowy • ziele angielskie • ocet 10% • sól • cukier • śmietana 12% Przygotowanie: Obrać śledzie (4 sztuki) ze skóry, wyjąć mlecz i razem ze śledziem zamoczyć w zimnej wodzie. Moczyć około 12 godzin (np. wieczorem wstawić do wody, rano wyjąć). Przegotować 1 litr wody razem z przyprawami (2-3 listki laurowe, 3-4 ziarna ziela angielskiego, 3-4 ziarna pieprzu czarnego). Wystudzić. Jedną cebulę pokroić w drobne piórka i sparzyć. Wymoczony mlecz rozetrzeć z cukrem na miazgę, dodać do przegotowanej i wystudzonej wody. Dodać pozostałe składniki: łyżkę octu (lub więcej, do smaku), sparzoną cebulę, sól, cukier i pieprz do smaku oraz 250 ml śmietany. Przed dodaniem śmietany dodajemy do niej trochę przegotowanej wody z przyprawami i mieszamy, następnie wlewamy i mieszamy z pozostałą wodą. Śledzie kroimy na połówki lub na ćwiartki i dodajemy do zupy. Tak przygotowana zupa powinna odstać jeszcze około jedną godzinę przed podaniem Potrawę podajemy na zimno, z ziemniakami ugotowanymi wcześniej w mundurkach i obranymi. Ziemniaki można posypać pieprzem mielonym. Gospodyni z Bądkówka, gmina Bądkowo (powiat aleksandrowski).
Szczawiówka ( zupa szczawiowa). Składniki: • włoszczyzna z przydomowego ogrodu • porcja rosołowa z kurczaka • liście szczawiu zerwane we własnym ogrodzie lub kupione na targu • śmietana kwaśna z mleka krowiego pochodzącego od sąsiadów lub zakupiona • mąka pszenna z lokalnego młyna w Krzywosądzy (gmina Dobre) • masło • sól i pieprz Wykonanie: Zerwać ze dwie garście młodego szczawiu (jeśli nie ma dziko rosnących – kupić, a w ostateczności użyć szczawiu konserwowanego), oberwać ogonki od liści, liście obmyć, odsączyć i drobno pokroić. Masło, ok. 2 łyżek, roztopić w rondelku, dodać pokrojone liście szczawiu i przesmażyć. Przygotować wywar: ugotować części kurczaka (porcję rosołową) z warzywami: marchew, pietruszka, por, seler oraz przyprawami solą i pieprzem. Do wywaru drobiowo-warzywnego dodać podsmażony szczaw. Gotować ok. 15 minut. Rozrobić 2-3 łyżki mąki pszennej z 1 szklanką kwaśnej śmietany, zaprawić zupę. Zagotować całość, mieszając. Renata Dzik, Koło Gospodyń Wiejskich w Bronisławiu, gmina Dobre (powiat radziejowski).
Wigilijna zupa z suszonych śliwek. Składniki: • suszone śliwki węgierki, w całości razem z pestką – kiedyś suszono w całości w brytfance na długiej słomie, dzisiaj kupowane w sklepie • woda zimna, surowa • goździki, sól, cukier – kupowane w sklepie, cukier kiedyś pochodził z cukrowni w Dobrem jako ekwiwalent za odstawione buraki cukrowe • śmietana, mąka pszenna – kiedyś z własnego gospodarstwa (z własnego mleka i ziarna), teraz śmietana czasami kupowana w sklepie, czasami od sąsiadów Wykonanie: Suszone śliwki ok. 20 dag opłukać, zalać surową, zimną wodą w tym samym garnku, w którym będą się gotować. Woda musi zakryć śliwki, ok. ¾ pojemności garnka. Owoce moczyć przez noc. Rano w tej samej wodzie, w której owoce się moczyły gotujemy śliwki, dodając kilka goździków (pamiętać o tym, aby nie dodawać za dużo, gdyż zupa będzie za bardzo aromatyczna i niesmaczna), soli do smaku. Pogotować. Kiedy śliwki zmiękną wywar zaprawić śmietaną z mąką pszenną (ok. 150 ml śmietany i 1,5 łyżki mąki). Doprawić do smaku cukrem – ok. 1-1,5 łyżki. Zagotować. Podawać gorącą z pszennymi kluskami– krajanką (krótkie, trochę grubsze niż do rosołu paski). Anna Patyk, Koło Gospodyń Wiejskich w Bronisławiu, gmina Dobre (powiat radziejowski).
Zacierka kraszona. Składniki: • ziemniaki, cebula – własna uprawa • jajko- własny drób • mąka pszenna – zakupiona w lokalnym młynie w Dobrem • słonina, sól– zakupione w sklepie Wykonanie: Z ½ kg mąki pszennej, jednego jajka i odrobiny zimnej wody (taka ilość, aby połączyć mąkę i jajko) zagnieść twarde ciasto. Ziemniaki( ok. ½ kg)obrać, pokroić w drobną kostkę. Zagotować ok. 2 litry wody z pokrojonymi ziemniakami, osolić do smaku. Kiedy ziemniaki będą miękkie, wrzucać małe, rwane palcami kawałki ciasta –zacierki. Gotować kilka minut. Pokroić 15-20 dag słoniny w drobna kostkę, smażyć na patelni. Kiedy słonina trochę się wytopi, dodać pokrojoną w drobną kostkę cebulę. Podsmażyć na złoty kolor, dodać do zupy. Anna Patyk, Koło Gospodyń Wiejskich w Bronisławiu, gmina Dobre (powiat radziejowski).
Zupa kwas. Składniki: • 50 dag kości wieprzowych (samych kości lub wieprzowiny z kością) • 30 dag włoszczyzny • 2,5 l wody • przyprawy: liść laurowy, majeranek, ziele angielskie, pieprz, sól • 2 płaskie łyżki mąki • 3 łyżki kwaśnej śmietany • 0,5 l soku z kiszonej kapusty Wykonanie: Zagotować wodę, włożyć opłukane kości, osolić, zagotować, zszumować. Dodać włoszczyznę. Zrobić „zaklepkę” – śmietanę rozbić (wymieszać) z mąką i 0,5 szklanki wody tak, aby nie było grudek. Dodać do zupy i chwilę pogotować. Odcedzić wywar. Dodać soku z kiszonej kapusty, chwilę gotować. Dodać majeranek. Gospodyni z Kaniewa, gmina Bądkowo (powiat aleksandrowski).
Żur kujawski. Składniki: • biała kiełbasa • boczek wędzony • cebula • maślanka • czosnek • majeranek • pieprz • sól • ziele angielskie • śmietana • mąka • cytryna Wykonanie: Przygotowanie zakwasu (kiszenie żuru): 10 dag mąki żytniej wsypać do żurownika (dzbanka glinianego) i zalać 1/2 litra wody przegotowanej letniej. Dobrze wymieszać, przykryć (np. czystą ściereczką, kawałkiem papieru) i odstawić w ciepłe miejsce na około 3 dni. Po upływie trzech dni gotowy zakwas zlać, zostawiając niewielką ilość na dnie (stanowi to zaczyn do następnej porcji zakwasu – dosypać mąki żytniej i znów zalać letnią, przegotowaną wodą). Następna porcja ukiśnie szybciej, ponieważ zawiera już żywe kultury bakterii kwasu mlekowego powstałe w procesie kiszenia. Żur wymieszać, połączyć z wodą i roztartymi przyprawami a następnie zagotować. Cebulę obieramy, drobno siekamy i podsmażamy na tłuszczu z wędzonką. Do zupy dodajemy podsmażoną cebulę z wędzonką lub kiełbasę (w wersji postnej nie dodaje się mięsa ani okrasy). Następnie dodajemy kilka łyżek zahartowanej śmietany (również nie musi być dodana, zamiast śmietany można dodać także mleka). Stowarzyszenie Partnerstwo Dla Ziemi Kujawskiej, Aleksandrów Kujawski.
Smacznego!
Fot.: Stanisław Gazda
#JesteśmyDlaWas
