Dynia nie musi kojarzyć się z Halloween. To wspaniałe i zdrowe warzywo!

Owoc dyni zwyczajnej, najczęściej uprawianej, waży od 8 do10 kg, owoc dyni olbrzymiej może osiągnąć wagę od 50 do 60 kg.

Światowy rekord wagi należy do USA, gdzie wyhodowano okaz o wadze 630 kg. Polski rekord – 403,5 kg – należy od bieżącego roku do Jana Styry ze Zdzieszowic na Dolnym Śląsku.

W mnogości odmian dyni spotkamy okazy o różnej barwie skórki(gładkiej, rowkowanej a także w paski); od pomarańczowej przez  żółtą, zieloną, ciemnozieloną, aż po szaroniebieską.

Pomarańczowożółty kolor miąższu nadaje dyni beta karoten – naturalny barwnik i antyutleniacz, przerabiany przez organizm człowieka w witaminę „A”. Beta karoten obecny jest również w innych dyniowatych, a pośród jego zalet wymienia się m.in.: spowalnianie tempa starzenia, obniżanie ryzyka choroby wieńcowej, zapobieganie schorzeniom układu oddechowego i wzmacnia system odpornościowy.

Od kilkunastu lat podkreślane są także jego potwierdzone medycznie walory wykorzystywane w profilaktyce antynowotworowej.

Miąższ dyni (i dyniowatych) jest szczególnie bogaty w minerały (sód, potas, magnez, wapń żelazo i fosfor), witaminy (głównie z grupy „B” i  witaminę „C”) oraz  kwas foliowy.

Pestki dyni zawierają  znaczne ilości cynku, dlatego stosuje się je w leczeniu chorób skóry (trądzik, opryszczka), a także przy wrzodach żołądka i źle gojących się ranach. Spożywanie nasion dyni zaleca się także mężczyznom mającym problemy z przerostem prostaty.

Powróćmy jeszcze na moment do Indian dla których dynia była nie tylko pokarmem, ale także afrodyzjakiem (kobiety indiańskie okazywały gotowość seksualną spożywając nasiona dyni). Afrodyzjakalne własności dyni potwierdziły współczesne badania, które wykazały obecność w jej pestkach tokoferolu zwanego potocznie „witaminą płodności”.

Dynia i dyniowate są warzywami  lekkostrawnymi i niskokalorycznymi. Ze względu na dużą zawartość błonnika (powodującego uczucie sytości) coraz częściej wykorzystywane są jako ważny składnik diet odchudzających.

Warto dodać, że dynia łatwo wchłania aromaty‚ dlatego zaczęto wykorzystywać ją jako dodatek (w odpowiednich proporcjach), zwiększający końcową masę przetworów, przy sporządzaniu dżemów z róży‚ ananasa i fig.

DYNIA W OCCIE.

Wykonanie: dynię pokroić i zalać na 24 godziny zimnym octem przygotowanym na pół z wodą.
Na drugi dzień odcedzić i gotować w syropie do przezroczystości, dodać dużo skórki cytrynowej i migdałów. Na trzeci i czwarty dzień zlewać syrop, przesmażyć i gorącym zalać dynię.
Ostatni raz dynię ułożyć w słoje i dopiero zalać.

Na 1 litr dyni brać skórkę z jednej cytryny, 3 dag migdałów i pół szklanki cukru.

KONFITURA Z DYNI.

Wykonanie: łyżeczką do wydrążania kartofli wykrawać okrągłe kuleczki z obranej i oczyszczonej z pestek dyni, sparzyć to na cztery godziny zwyczajnym octem gotującym z dodatkiem odrobiny wody, po czym wylać w worek, niech tak do drugiego dnia odsiąka. Zrobić syrop z 1 1/2 szklanki cukru na 25 dag dyni, wody tyle, ile cukier zabierze. Zagotować syrop z kulkami dyni. Wyjmować dynię z syropu i wkładać w słoje, przesypując cieniutko szatkowanymi migdałami, i krojoną w paseczki skórką cytrynową bez białego spodu, kawałkami cynamonu i paroma goździkami, wcisnąć dość obficie cytrynę. Zalać syropem.

Na drugi dzień sprawdzić, czy syrop nie jest zbyt rzadki, wtedy ostrożnie zlewać go z owocu i gotować do odpowiedniej gęstości dodając nieco cukru.
Gdy syrop gotowy, chłodnym zalać dynię i mocno zakręcić słoik.

PIKLE Z DYNI.

Wykonanie: obraną, oczyszczoną, i pokrojoną w dowolne kawałki banię obmyć i ugotować w dobrze słonej wodzie, przelać przez sito, niech odsiąknie.

Wystudziwszy wkładać w słoje i zalać wychłodzonym octem uprzednio przegotowanym z korzeniami.
Przekładać marynowaną szalotką.

ZUPA Z DYNI NA BULIONIE.

Składniki: 4 szklanki bulionu warzywnego lub mięsnego, 75 dag dyni bez skóry i pestek, 3 duże cebule, 3 łyżki soku z cytryny, 3/4 szklanki śmietany, łyżka mąki, cukier, pieprz, sól.

Wykonanie: dynię i obrane cebule pokroić w kostkę, włożyć do dużego garnka, zalać bulionem, posolić. Gotować na małym ogniu około 30 minut, przestudzić i zmiksować lub przetrzeć przez sito. Dodać sok z cytryny, zagotować, zabielić śmietaną starannie wymieszaną z mąką, przyprawić cukrem, solą i pieprzem, jeszcze raz zagotować. Podawać z grzankami z bułki.

ZUPA Z DYNI NA MLEKU.

Składniki: 50 dag dyni bez pestek i skóry, 4 szklanki mleka, łyżeczka cukru, pieprz, sól.

Wykonanie: dynię opłukać, pokroić w kostkę, zalać szklanką wrzątku, posolić i gotować pod przykryciem, aż zmięknie (około 20 minut), a potem zmiksować lub przetrzeć przez sito.
Mus z dyni zalać gorącym mlekiem, przyprawić do smaku cukrem, pieprzem i solą, zagotować. Podawać z grzankami z bułki.

DYNIA ZAPIEKANA Z RYŻEM.

Składniki: 1 kg dyni, 3/4 szklanki ryżu, 2 duże cebule, 2 jaja, 1/2 szklanki tartego żółtego sera, 2 łyżki oleju, łyżka sosu sojowego, zielenina, sól.

Sos pomidorowy: łyżka masła lub margaryny, łyżka mąki, 1/2 szklanki wywaru z warzyw, 1/2 szklanki przecieru pomidorowego, 2 łyżki śmietany, cukier, sól, pieprz.

Wykonanie: ryż ugotować na sypko. Dynię umyć, obrać, usunąć pestki i gąbczasty miąższ. Twardy miąższ zetrzeć na tarce jarzynowej, posolić, wymieszać z ryżem, sosem sojowym, jajami i usmażoną na oleju, drobno posiekaną cebulą. Masę włożyć do natłuszczonego naczynia żaroodpornego.

Z mąki i tłuszczu sporządzić białą zasmażkę, rozprowadzić ją wywarem, dodać przecier pomidorowy i zagotować. Przyprawić solą, cukrem i pieprzem, zabielić kwaśną śmietaną.

Dynię z ryżem zalać gorącym sosem pomidorowym, posypać utartym żółtym serem. Wstawić do nagrzanego piekarnika.

Gdy ser się lekko zrumieni, wyjąć potrawę z piecyka, posypać posiekaną zieleniną i podać na stół w naczyniu, w którym się zapiekała. Jeść z pikantną surówką.

DYNIA Z MAKARONEM.

Składniki: 1 kg dyni, 2-3 łyżki oleju, 4 jaja, 20 dag makaronu (wstążki), łyżeczka mielonego cynamonu, 2-3 łyżki cukru, sól; tłuszcz i bułka tarta do formy.

Wykonanie: ugotować makaron. Umytą dynię obrać i po usunięciu pestek pokroić na drobne kawałki, a następnie obsmażyć na oleju, wymieszać z makaronem, ubitymi z cukrem jajami i cynamonem.

Odrobinę posolić.

Uzyskaną masę przełożyć do formy posmarowanej tłuszczem i obsypanej bułką tartą. Wstawić do nagrzanego piekarnika i zapiec.

PURÉE Z DYNI.

Składniki: ok. l kg dojrzałej dyni, 3/4 szklanki soku pomidorowego, 3 łyżki oliwy z oliwek, łyżeczka mąki, pół szklanki jogurtu naturalnego, pól łyżki soku z cytryny, po pół pęczka szczypiorku, natki pietruszki i koperku, szczypta cukru, sól, pieprz.

Wykonanie: dynię obrać i usunąć pestki, miąższ pokroić na kawałki, zalać sokiem pomidorowym i dokładnie zmiksować. Mus przełożyć do rondla, dodać oliwę i sok z cytryny, posolić i dusić na niewielkim ogniu ok. 20 min.

Mąkę wymieszać z jogurtem, tak aby nie było grudek, i wlać do purée.
Gotować je na małym ogniu, często mieszając, aż zgęstnieje, doprawić cukrem i pieprzem, posypać posiekaną zieleniną.
Podawać do dań mięsnych.

DYNIA Z POMIDORAMI.

Składniki: 70 dag dyni, 2 łyżki tłuszczu do dyni, 2-3 łyżki ketchupu, szklanka śmietany lub mleka, 25 dag pomidorów, łyżka tłuszczu do zasmażki, łyżka mąki, sól, cukier, pieprz i papryka mielona do smaku.

Wykonanie: dynię umyć, obrać z twardej skórki, usunąć pestki, miąższ pokroić w kostkę razem z pomidorami. Cebulę obrać, opłukać, drobno pokroić, usmażyć nie rumieniąc, połączyć z dynią, pomidorami i ketchupem. Dusić na małym ogniu często mieszając do odparowania wody, przetrzeć.

Tłuszcz rozgrzać, wymieszać z mąką, zasmażyć, dodać przygotowaną masę, śmietanę, posiekaną natkę pietruszki i przyprawy, zagotować.

(gaz)

Fot.: Teresa Gazda

Źródło: Potrawy regionalne

#JesteśmyDlaWas