Rehabilitacja pocovidowa. Co to takiego? Czy dla każdego?

Rozmowa z zastępcą dyrektora ds. lecznictwa  Kujawsko-Pomorskiego Centrum Pulmonologii w Bydgoszczy, konsultantem wojewódzkim w dziedzinie rehabilitacji medycznej dla województwa Kujawsko-Pomorskiego   dr. Bogusławem JASIKIEM.

– Covid-19 nie jest chorobą, którą się przechorowuje, i temat uważa się za zakończony. Covid-19 zostawia po sobie ślady. Jakiego rodzaju mogą to być dolegliwości?

 – Covid atakuje  nie tylko  układ oddechowy, ale również wiele  innych narządów. 0bjawy ze strony układu oddechowego, to: duszność, kaszel. Dolegliwości z innych układów, to: objawy sercowo-naczyniowe: ucisk/ból w klatce piersiowej, kołatania; objawy uogólnione: zmęczenie, gorączka; objawy neurologiczne: utrata smaku i/lub węchu, bóle głowy, zaburzenia snu, upośledzenie funkcji poznawczych (“mgła mózgowa” – utrata koncentracji lub problemy z pamięcią); objawy neuropatii obwodowej (mrowienie i drętwienie), zawroty głowy, u osób starszych zaburzenia świadomości; objawy żołądkowo-jelitowe: ból brzucha, nudności, biegunka, zmniejszony apetyt, objawy mięśniowo-szkieletowe: znaczne osłabienie mięśni,  bóle stawów i mięśni; objawy laryngologiczne: szum w uszach, ból ucha, ból gardła, zawroty głowy; objawy dermatologiczne: wysypki skórne; objawy psychologiczno- psychiatryczne:  depresja i lęk.

 – Rehabilitacja przysługuje do 6 miesięcy po zakończeniu leczenia na covid-19. Ale czy KAŻDY, kto przechorował covid może ubiegać się o objęcie programem czy to w placówce stacjonarnej czy w sanatorium – ze stawką dzienną na leczenie wynoszącą 188 zł?

 – Nie każdy, kto przebył COVID-19. Do rehabilitacji pacjentów po przebytej chorobie Covid-19 w trybie stacjonarnym (oddział rehabilitacji, sanatorium) kwalifikowane są osoby z obniżoną sprawnością ruchową lub dusznością wysiłkową  (oceniane wg specjalnych skal) oraz wymagające kompleksowych świadczeń rehabilitacyjnych i całodobowej opieki  pielęgniarskiej. Rehabilitacja przysługuje do 6 miesięcy od zakończenia leczenia COVID-19. Przy kwalifikacji powinny być wykonane dodatkowe badania laboratoryjne (m.in. wykluczające aktywny stan zapalny), RTG klatki piersiowej oraz EKG – wykonane po zakończeniu leczenia ostrej fazy choroby. Kwalifikacji dokonuje lekarz wystawiający skierowanie na rehabilitację. Skierowanie, po wykonaniu oceny i analizie wyników badań dodatkowych, wystawia lekarz ubezpieczenia zdrowotnego (tzn lekarz, który pracuje w przychodni lub szpitalu mającym podpisana umowę z NFZ, zatem nie może to być lekarz z prywatnego gabinetu, chyba że ma podpisaną z NFZ umowę).

– W centrum pulmonologii, rehabilitacja pocovidowa nie jest czymś nowym. Placówka już to robi. Czy wraz z pojawieniem się programu rehabilitacji pocovidowej przygotowanego przez NFZ, coś się zmieni?

 -W Kujawsko-Pomorskim Centrum Pulmonologii od kilkunastu lat funkcjonuje Oddział Rehabilitacji Oddechowej. W tym oddziale rehabilitowani są i nadal  będą m.in. pacjenci po leczeniu COVID-19. Program prowadzonej w tym oddziale rehabilitacji jest zbliżony do przygotowanego przez NFZ. Zmiany w programie będą niewielkie. Zmieni się finansowanie jednego dnia leczenia. Będzie wyższe.

– Jak pan ocenia NFZ-owski program i warunki określone zarządzeniem? Jakie są plusy i minusy? Czy to co proponuje NFZ jest wystarczające? Czy brakuje może jakichś innych elementów składowych programu?

 -Kompleksowy Program rehabilitacji dla pacjentów po przebytym COVID-19, przygotowany przez NFZ na polecenie Ministra Zdrowia obejmuje możliwość jego realizacji zarówno  w warunkach stacjonarnych, o czym powyżej, jak również ambulatoryjnych oraz domowych.  Program obejmuje szeroko rozumianą rehabilitację, z wykorzystaniem kinezyterapii (czyli ćwiczeń), zabiegów fizykalnych w zależności od stanu pacjenta oraz opiekę psychologiczna i edukację. Tak, edukację! Bo często trzeba się nauczyć życia po przeżyciu COVID. Rehabilitacja stacjonarna po-covidzie  jest wyceniona wyżej niż dzień leczenia w ramach rehabilitacji oddechowej z powodu innych schorzeń. Czas pokaże, czy ta wycena będzie wystarczająca. Wątpliwość budzi wykonywanie niektórych badań, np. spirometrii na początku leczenia stacjonarnego. Jeśli pacjent jest osłabiony, wymaga tlenoterapii, to takie badanie jeśli w ogóle uda się je wykonać, nie wniesie żadnej wartościowej  informacji.

– Czym tak po prawdzie jest rehabilitacja pocovidowa i na czym ona polega?

 -Celem rehabilitacji jest poprawa sprawności oddechowej, wydolności wysiłkowej i krążeniowej, siły mięśniowej i ogólnej sprawności fizycznej oraz wsparcia zdrowia psychicznego. Osiągnięcie celu przez kinezyterapię, ze szczególnym uwzględnieniem treningu wytrzymałościowego, ćwiczeń oddechowych, ćwiczeń efektywnego kaszlu, ćwiczeń ogólnousprawniających, ćwiczeń na wolnym powietrzu; drenaże ułożeniowe;  inhalacje indywidualne  (solankowe, mineralne, lekowe), terenoterapię, treningi marszowe oraz inne zabiegi – w zależności od potrzeb i ustalonego w związku z tym indywidualnego programu rehabilitacji.

 – Uprawnione do realizacji programu NFZ mogą być te placówki stacjonarne i sanatoryjne, które mają podpisaną umowę z NFZ, ale już teraz, na samym początku realizacji programu, przy potężnej liczbie chętnych do skorzystania z niego widać, że to jest tylko kropla w morzu potrzeb. Co musi być spełnione, żeby osoby niezakwalifikowane mogły leczyć się w domu albo ambulatoryjnie?

-Osoby wymagające rehabilitacji po przebytym COVID-19, nie kwalifikujące się do rehabilitacji stacjonarnej,  mogą ją odbywać w warunkach ambulatoryjnych, a jeśli nie są w stanie, ze względu na brak możliwości samodzielnego poruszania się,  dotrzeć do miejsca udzielania  świadczeń – również odbywać w warunkach domowych. Głównym objawem kwalifikującym do rehabilitacji jest duszność, wymagane jest również, przed dokonaniem ostatecznej kwalifikacji wykonanie odpowiednich testów. Skierowanie jest wystawiane przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, a rozpoczęcie rehabilitacji – do 6 miesięcy od zakończenia leczenia ostrej fazy COVID-19

– W jaki sposób będzie sprawdzane, czy 2-6 tygodniowa rehabilitacja przyniosła oczekiwany efekt i czy ona wystarczy do odzyskania pełnej sprawności sprzed choroby?

 -Monitorowaniu efektywności leczenia służą wykonywane na początku i końcu rehabilitacji testy: wysiłkowe, oceny duszności, czynnościowe układu oddechowego, stanu odżywienia i testy funkcjonalne.

– Powiedzmy to jasno i otwarcie, czy tzw. ozdrowieniec to jest osoba zdrowa?

-Ozdrowieńcem jest osoba zdrowa, która zakończyła leczenie ostrej fazy choroby; nie ma objawów  i jest niezakaźna.

– Dziękuję za rozmowę.

 Rozmawiał: Stanisław Gazda

 #JesteśmyDlaWas